فرش های ایرانی در همه جای دنیا به عنوان عضوی جدانشدنی و فوق العاده لوکس در دکوراسیون داخلی به شمار می روند که اکثر طراح­ ها از آن برای افزودن فوت نهایی خود استفاده می­ کنند و جایگاه ویژه آن در زمینه طراحی دکوراسیون داخلی غیرقابل انکار است. گاهی اوقات تجسم یک فضای کلاسیک شیک و لوکس بدون یک تخته فرش ایرانی واقعا غیرقابل تصور است!

بر اساس آمار دریافت شده، قدیمی‌ترین فرش ایرانی، فرش دستباف بوده که در سال ۱۹۴۹ بافته شده است. این موضوع نشان می‌دهد ایرانیان از گذشته‌های دور به گسترده زیر پایشان اهمیت زیادی می‌دادند. البته که طرح فرش‌های آن زمان با امروز فاصله بسیار زیادی دارد. همچنین خبری از طراحی نقشه فرش نبوده است. اما امروزه شاهد این هستیم که نقشه فرش را با سیستم‌های کامپیوتری طراحی می‌کنند. این هنر ایرانی در عصر امروز مورد توجه تمام کشورهاست. به طوری که یکی از صادرات مهم کشور، صادر کردن فرش به کشورهای اروپایی است. طرح و نقشه فرش و رنگ قالی ایرانی به قدری متنوع است که برای هر دکوراسیون و باب میل هر سلیقه‌ای یک انتخاب مناسب پیدا می‌شود. 

آشنایی با انواع فرش و اصطلاحات رایج آن

تقسیمات مختلف فرش دستبافت
فرش (قالی) دستبافت را از لحاظ مواد مصرف شده میتوان در ۵ گروه زیر طبقه بندی کرد:
1- پشمی: به فرشی که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن پشمی باشد می گویند. لازم به ذکر است که در میان ایلات و عشایر به جای نخ پنبه از پشم استفاده می شود.

2- تمام ابریشم: به فرشهایی که پرز و چله آن از ابریشم باشد، تمام ابریشم می گویند.

3-  گل ابریشم: در این گونه فرشها در نقش ها و دور حاشیه ها به جای پرز پشمی از ابریشمی استفاده می شود و معمولاً چله اینگونه فرشها از ابریشم است.

4-  کف ابریشم: در زمینه اینگونه فرشها به جای پرز پشمی از پرز ابریشمی استفاده می شود.

5-  سوف: نوعی قالی است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته ها پرز دار می باشد.
انواع قالی یا فرش دستبافت از نظر ابعاد:
فرش دستبافت را از لحاظ انداز به ۷ نوع تقسیم می کنند که انواع آن عبارتند از:
1-  قالی: به فرش هایی که در اندازه های ۳×۲ متر،۵/۳×۵/۲ متر،۴×۳ متر،۴×۶ متر باشد، گفته می شود که به چهار دسته زیر تقسیم می شود:
الف) قالی های کوچک که ابعاد ۳×۲ متر،۵/۳×۳/۲ متر را شامل می شود.
ب) قالی های متوسط که ابعاد ۴×۳ متر و ۸/۲× ۸/۲ متر را شامل می شود.
ج) قالی های بزرگ که ابعاد ۵/۴× ۵/۳ متر و ۸/۴×۷/۳ متر را شامل می شود.
د) قالی های بسیار بزرگ با ابعاد ۵×۴ و۶×۴ متر و بالاتر از این ابعاد را شامل می شود.

2- قالیچه: به فرش هایی گفته می شود که مساحت آن از ۴ متر مربع کمتر باشد. اندازه قالیچه های متعارف شامل ۲۰/۲×۴۰/۱ و ۵/۲×۵/۱ متر می باشد.
به قالیچه های با اندازه ۲۰/۲×۴۰/۱ سجاده ای یا دو ذرعی گفته می شود.
همچنین لازم به ذکر است که به قالیچه هایی با ابعاد ۵/۲×۵/۱ را که ریز بافت باشند پرده ای گویند.

3- کلّگی: به فرش هایی می گویند که از نظر عرض از قالی کم عرض تر و از نظر درازا از ۴ متر کمتر باشد که در اندازه های ۳×۵/۱ متر،۳×۷/۱ متر و ۷/۳×۲ متر بافته می شود.

4-  کناره: فرشی است که برای مفرش کردن راهروها و راه پله ها استفاده می شود و پهنای آن از ۷۰/۱ تا ۵/۰ متر و طول آنها از ۱۰-۳ متر متفاوت است و در بعضی از موارد استثنائی نیز تا ۱۵ متر و بیشتر بافته شده است.

5-  ذرع و نیم و ذرع چارک: به فرش هایی که ابعاد آن ۵/۱×۰۴/۱ و ۶۰/۱×۱۰/۱ متر باشد ذرع و نیم گفته می شود.
همچنین به فرشهایی که ۳۰/۱×۸۰/۰ متر باشد ذرع و چارک اطلاق می شود.

6-  پشتی: به قالیچه هایی که مساحت آنها کمتر از یک متر مربع باشد. متداولترین اندازه پشتی ۹۰×۶۰ سانتی متر می باشد.
البته در منطقه گرگان و بجنورد به طور جداگانه برای پشت پشتی ها نوعی گلیم می بافند و داخل آنها را با پر مرغ و ابر پر می کنند که به این گونه پشتی، قارچین می گویند.

7-  پادری: به قالیچه های کوچکی که اندازه پاگرد در بافته می شود پادری می گویند.

رجشمار

رجشمارهای رايج در فرشبافی ايران از 20 تا 90 رجی مي‌باشد.
معمولاً فرش های درشت‌باف 20 و 25 رجی و فرش های ايلياتی درشت‌بافت معمولاً حدود 30 رجی هستند فرش های متوسط خوب 40، 45 و 50 رجی هستند. فرش های خوب 50 تا 90 رجی هستند.

تشخیص فرش دستباف از فرش ماشینی

تشخیص فرش دستباف از ماشینی برای کسانی که در این کار تجربه و آشنایی کافی را ندارند ممکن است مشکل باشد. شما با دیدن ظاهر یک فرش امکان تشخیص نوع بافت آن را خواهید داشت. یکی از بهترین راه‌های تشخیص، نگاه کردن به بافت پشت فرش است. اگر پشت فرش دستبافت را نگاه کنید طرح نقشه آن را به سادگی می‌بینید. اما نقشه فرش ماشینی از قسمت پشت به سادگی قابل دیدن نیست.

واژه کلاسیک و معنای آن  

 کلاسیک در زمینه فرش های ماشینی استفاده فراوانی دارد . این واژه در لغت به معنی باکیفیت و مرغوب است اما در زمینه فرش های ماشینی به مرغوبیت فرش اشاره ای ندارد . بلکه به نوع طرح فرش و نقش و نگار آن اشاره دارد . در فرش های ماشینی فرش کلاسیک به فشری گفته می شود که ظاهری مانند فرش های قدیمی و سنتی داشته باشد و از نقش و نگار های سنتی مرسوم در آن استفاده شده باشد . فرش های کلاسیک ظاهری بسیار مشهور و زیبا دارند که به راحتی قابل تشخیص است .

برای استفاده از فرش های کلاسیک در دکوراسیون باید دقت داشت فضای اطراف آن به گونه ای طراحی شود که به با ظاهر فرش هماهنگی کاملی داشته باشد . تاثیر فرش بر زیبایی دکوراسیون امری آشکاراست ،انتخاب یک کف پوش مناسب با محیط میتواند به زیبایی سبک معماری بیافزاید و در عین حال انتخابی غلط و نادرست میتواند فضای خانه را نا آرام و نازیبا جلوه دهد.بهتر است فرش از اولین انتخاب ها باشد چرا که ست کردن بقیه وسایل با آن کار راحت تری است .فرش های کلاسیک متناسب برای فضاها و معماری های کلاسیک هستند ،چرا که این فضاهای کلاسیک هستند که داوطلب داشتن وسایل کلاسیک خواهند بود .در مورد این محصول چون از نگاره سنتی بحث میشود ذهن ها به سمت و سوی فرش دستبافت میرود اما باید بدانیم فرش های ماشینی با سبک کلاسیک در دو نوع دستبافت و ماشینی تولید میشود. گاها فرش های ماشینی با سبک کلاسیک به چشم میخورند که بسیار زیبا و جذاب هستند .درباره انواع طرح ها و نقوش کلاسیک میتوان به طرح افشان ،درختی ،خشتی ،بته جقه و … اشاره کرد .در کنار طرح دار بودن رنگ های ملایم وملیح از ویژگی های دیگر محصول مورد نظر است که عموما هم در بافت و طراحی این مورد مهم از نظر دور نمیماند و کمتر فرش کلاسیکی با رنگ های پر زرق و برق دیده میشود.

فرش های کلاسیک ماشینی و اقسام آن ها

شانه و تراکم از ویژگی های بسیار مهم  فرش ماشینی  است که موجب زیباتر ، ظریف تر و با کیفیت تر شدن فرش می شود . با این تحلیل می توان نتیجه گرفت که چون تنوع شانه و تراکم فرش های کلاسیک زیاد است ، پس تنوع قیمت هم در این زمینه بالاست . فرشها با تعداد شانه 1200 و 1500 شانه که تراکم آنها عموما حدود 3600 است ، از به روزترین و گران قیمت ترین محصولات به شمار می روند .

تنوع فرش کلاسیک بسیار زیاد است هم در شانه و تراکم و هم در طرح و رنگ فرش .عوامل موثر بر قیمت فرش و قالی آنقدر متنوع است که نمی توان آن ها را به چند عامل محدود کرد ، اما میتوان ادعا داشت مهمترین عامل در این بین تعداد شانه و تراکم است .

فرشهای ماشینی کلاسیک با شانه و تراکم بالا و به طبع قیمتی گران تر از سایرین که الهام گرفته از نقوش فرش های ماشینی هستند به حدی زیبا و ظریف بافته شده اند که به بهترین نحو ممکن تمام اجزا نقشه و نگاره ها را به نمایش میگذارند . اگر فضای خانه شما سبکی کلاسیک دارد و قصد آن را دارید که با خرید فرشی متناسب دگرگونی در دکوراسیون ایجاد نمایید ، انتخاب فرش کلاسیک برای فضا بسیار فریبنده و چشم نواز خواهد بود .

شانه فرش و تراکم فرش به عنوان مهمترین عامل قیمت به تنهایی در انتخاب موثر نخواهد بود بلکه انواع فرش‌های ماشینی کلاسیک در ابعاد ، رنگ‌ ها و  جنس فرش متفاوت در بازار وجود دارد که هر عامل به نوبه خود میتواند بر قیمت تاثیر گذار باشد . فرشهای کلاسیک به خوبی متوانند حال و هوای ایرانی بودن را به منازل هدیه دهند . 

خرید اینترنتی فرش های طرح کلاسیک از مجموعه قالی کاشان 

برای خرید فرش ماشینی با طرحی کلاسیک و زیبا پیشنهاد می کنیم فروشگاه اینترنتی قالی کاشان را برای خرید انتخاب کنید . این فروشگاه مجموعه ای بی نظیر از انواع طرح های کلاسیک و مدرن را دارا بوده و هر نوع سلیقه ای را پوشش می دهد . خرید مستقیم فرش ماشینی از کارخانه ویزگی بسیار مهمی است که سبب کاهش قیمت فرش های این مجموعه شده است .

رنگ در دکوراسیون                                              

رنگ یک زبان جهانی است که احساسات را تحریک می کند و فرهنگ‌ها را شکل می‌دهد. رنگ یکی از ملزومات با شکوه زندگی است، خانه ای که غرق رنگ‌های مناسب باشد همیشه آرامش بخش است و بر خلاف سایر ملزومات دکوراسیون، یک بعد انسانی دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در واقع رنگ، می‌تواند حالت‌ها را تغییر دهد، فضای خاصی را بوجود آورد و روحیه انسان را بهتر کند و جولانگاه خوبی برای خلاقیت انسان است .

اول فرش بعد دکوراسیون

صد و پنجاه سال قبل، ادگار آلن پو شاعر و نویسنده مشهور آمریکایی نوشت: «روح یك خانه فرش است.» سخن او به این معنی است كه فرش پایه و اساس طراحی خانه است و همه چیز تحت تاثیر آن می­ باشد. وقتی فرشی را برای یك اتاق انتخاب می‌كنید، چیدمان كلی اتاق را تعیین كرده‌اید، وقتی فرش یا فرش‌هایی را برای یك اتاق انتخاب می‌كنید، در واقع رنگ‌های اصلی آن اتاق را نیز تعیین كرده‌اید. انتخاب کردن فرش در ابتدا و بعد سراغ خرید مبلمان و دیگر وسایل رفتن بسیار راحت‌تر از راه‌های دیگر است.

گردش رنگ

گردش رنگ در کل فضای خانه یکی از ارکان اساسی دکوراسیون داخلی محسوب می­ شود که به سادگی قابل اجراست. می ­توانید از یک یا چند رنگ فرش­تان را انتخاب کرده و از آن رنگ­ ها در سایر قسمت ­های خانه نیز استفاده کنید یا فرشتان را با توجه به رنگ غالب خانه تهیه کنید. البته توجه داشته باشید چنانچه از فرش ­های ساده یک رنگ استفاده می­ کنید، بهتر است برای هماهنگ شدن رنگ ­های آن با خانه­ تان رنگ­ های مکملش را به کار ببرید و از تکرار یک رنگ خاص خودداری کنید.

اگر تعداد رنگ های خیلی زیاد و متنوع شما را گیج کرده است می توانید از قانون طلایی سه گانه استفاده کنید. به این ترتیب که برای شروع سه رنگ انتخاب کنید و از تنالیته های مختلف این سه رنگ در جاهای مختلف منزل استفاده نمایید. همچنین می توانید از نسبت 60-30-10 استفاده کنید. این نسبت به این معناست که 60 درصد منزلتان را باید رنگ اصلی تشکیل دهد، 30 درصد آن را رنگ ثانویه و 10 درصد بقیه را رنگ سوم. برای مثال می توان دیوارها و مبل را رنگ اصلی در نظر گرفت، برای فرش ها از رنگ ثانویه استفاده کرد، و چیزهای تزیینی مثل گلدان ها و کوسن ها از رنگ 10 درصدی شما باشند. اگر احساس کردید منزل تان با سه رنگ خیلی یکنواخت شده و همه چیز با هم ست شده است می توانید از درجه های تیره تر یا روشن تر این سه رنگ استفاده کنید.

تاثیرات روانشناسی رنگ

از نظر روان شناسی تاثیرات رنگ را می توان بسته به روحیه افراد در مطابقت با خاصیت رنگ ها در کوراسیون مشاهده نمود. رنگ زرد روشن ترین رنگ بین کلیه ته رنگها است. رنگ زرد نماد روشنی و نور است و از لحاظ سمبولیک با فهم و دانایی ارتباط دارد و نشان دانش و معرفت است. قرمز: رنگی است بسیار انعطاف پذیر و به حالات مختلفی در می آید. به شدت می درخشد و به آسانی تاریک و خاموش نمی گردد. رنگ قرمز سمبل حیات و زندگی است و بیان کننده ی هیجان و شورش است رنگ آبی: از نقطه نظر معنویت فعال به نظر می رسد . آبی معنی ایمان را می دهد و به فضای لاینتهایی و روح اشاره دارد(ایتن ،1374، 210 -216) و بر خلاف قرمز انبساط دهنده است. اتاق به رنگ آبی به نظر بزرگتر از آنچه هست می آید. قدرت دفاعی بدن را افزایش می دهد و اثر آرام کننده بر سیستم اعصاب دارد. ولی استفاده دائمی از آبی باعث خستگی و افسردگی می شود(موعودی، 1379، 59).

نارنجی: رنگی مرکب از زرد و قرمز و در حد وسط این دو رنگ است. رنگ نارنجی درخشش و تابندگی فوق‌العاده دارد و زمانی که متمایل به قرمز گردد انرژی فعالی در خود حفظ کرده است و به گفته موعودی رنگ نشاط و پایکوبی است و ضد خستگی نیز نامیده می شود. نارنجی باعث تحریک سیستم تنفس می‌گردد( همان ،58).

بنفش: رنگ مقابل زرد در دایره رنگی است و با آن تضادهای شدید ایجاد می کند. رنگ زرد نماینده هوش و دانش است و در مقابل، رنگ بنفش نمایشگر بی‌خبری، بی‌اختیاری است (ایتن ،1374، 219). اثر آرام کننده بر قلب و تصفیه کننده بر خون دارد و به طور قابل ملاحضه ای ترس را کاهش می دهد( موعودی، 1379، 60).

سبز: رنگ سبز رنگی است که در حد وسط رنگ آبی و زرد قرار گرفته است. با تغییر نسبت‌های زرد و آبی کاراکتر سبز متغیر می گردد. رنگ سبز نشان دهنده‌ی آرامش و امیدواری است و آمیزشی از دانش و ایمان است(ایتن ،1374، 219) و باعث هماهنگی جسم، روح و ذهن می گردد. فشار خون را کاهش می دهد و فشار عصبی را آرام می سازد( موعودی، 1379، 58و 59).

چند توصیه جهت انتخاب بهترین رنگ فرش در هماهنگی با دکوراسیون

با توجه به اهمیت رنگ و تاثیرات رنگ از نظر روان شناسی بسیاری از موارد فوق را می توان در زیبایی رنگ فرش مشاهده نمود و انها را به فرش نیز تعمیم داد.

اگر فضا را کوچک تر بخواهیم:

به کار بردن فرش‌هایی با طرح های بزرگ، استفاده از پوشش‌های متفاوت برای کف در یک فضا، استفاده از قالی و قالیچه، مخصوصاً با رنگ ها و طرح های متفاوت فضا را کوچک تر از آنچه هست نشان می‌دهد.

پوشش کف و ارتباط آن با ارتفاع فضا:

به کار بردن کف پوشی با بافت درشت یا پرز بلند مانند شگی ، سبب می شود این پوشش در چشم بیننده نزدیک‌تر دیده شود. همین تاثیر سبب می شود تا فاصله کف تا سقف هم کمتر به نظر آید.

کف پوش تیره تر از دیوارها:

بهتر است رنگ انتخابی برای فرش، رنگی ساده، هماهنگ و تیره تر از دیوارها باشد، چرا که فضا را گرم و صمیمی، خانگی و دلچسب می نماید.

کف پوش روشن تر از دیوارها:

به کار بردن رنگ روشن برای کف سبب می شود تا کف نوارانی و درخشان بنماید. انتخاب رنگی ساده، هماهنگ و روشن تر از دیوارها به کامل شدن این حس کمک می کند.

اگر بخواهیم فضا بزرگ تر دیده شود:

انتخاب پوششی یک دست و با رنگی ساده، بدون طرح با بافتی نرم سبب می شود فضا بزرگ تر به نظر آید و این تأثیر با ادامه این پوشش به دیگر راهرو ها و اتاق ها بدون انقطاع، بیشتر می شود .

بنابراین اهمیت رنگ را نباید از نظر دور داشت، زیرا رنگ فرش به عنوان یک عامل مهم متحد کننده و تعیین کننده محدوده دید تلقی می شود. رنگ فرش باید معقولانه و با دقت و تأمل انتخاب شود.

در مورد انتخاب رنگ باید به نکات زیر توجه نمود :

*از رنگ ‌های مورد علاقه تان استفاده کنید، چون احساسات شما مهم است و نشان دهنده شخصیت شماست.

*طرح و ابعاد اتاق و رنگ وسایل به کار رفته در منزل را در نظر بگیرید.

*میزان نور و روشنایی منزل را مد نظر قرار دهید (بدوانو، 1389، 35).

*برخی از بخش های تالار، چه از طریق هوا و چه در نتیجه رفت و آمدهای زیاد، در معرض گرد و غبار و آلودگی قرار می گیرد. باید سعی شود این گرد و خاک در روی کفپوش با توجه به رنگ آن، بد نما و زننده به چشم نیاید.

*بعضی از رنگ ها می توانند این عیب را در خود پنهان کنند تا لحظه به لحظه در معرض دید قرار نگیرند. بهتر است در این قبیل جاها برای قسمت های سرو غذا و امثال آن، از طرح ها یا ترکیب های لکه لکه یا خال خال استفاده شود.

 *در قسمت هایی که رفت و آمد کم است و مشکل گرد و خاک بسیار کم یا احیاناً در حد صفر است، می‌توان از رنگ های روشن استفاده نمود.

*کفپوش محل های پر رفت و آمد باید دارای رنگ های تیره تر با بافت های مختلف و طرح‌های گوناگون باشد .

یکی از قسمت های مهم فرش که کمتر به آن توجه می کنیم، ریشه فرش است. در واقع در فرش ماشینی و دستباف یک قسمتی داریم به نام ریشه که معمولا نخ های سفید در آن به کار رفته است. جالب است بدانید که مراقبت از ریشه فرش ها می تواند بسیار مهم باشد، چرا که در صورت عدم توجه به آن، ممکن است به ساختمان اصلی فرش شما هم آسیب وارد شود.

ما در این مطلب برای اینکه آگاهی شما را در زمینه مراقبت از ریشه فرش بالا ببریم، مطلبی تهیه کرده ایم تا بتوانید آن را مطالعه فرمایید. جالب است بدانید که ریشه در انواع فرش ماشینی و دستباف متفاوت است و از نظر ساختار با هم فرق دارند.

در فرش دستباف، ریشه جزئی از فرش به شمار می رود اما در فرش ماشینی، ریشه ها بیشتر جنبه تزیینی دارند و برای اینکه شبیه فرش های دستباف شوند، در قسمت های نهایی تکمیل فرش به آن چسبانده شده اند. در واقع ریشه در فرش ماشینی کارایی که در فرش های دستباف وجود دارد را ندارد و علنا یک وسیله تزئینی است.

البته این وسیله تزئینی هم گاهی اوقات برای محافظت از خود فرش های ماشینی به کار می رود. مثلا در بعضی از مواقع ریشه ها می توانند سپر بلای کل بافت فرش شوند، اما نه به آن میزان که در فرش های دستباف دیده می شود.

پس با ما همراه باشید تا ادامه این مطلب را با هم دنبال کنیم.

ریشه فرش ماشینی و دستباف چیست؟

قبل از اینکه به بررسی مراقبت از ریشه فرش و نکات مربوط به آن بپردازیم، باید بدانید که ریشه در فرش چیست و چه کارایی دارد. در واقع ریشه فرش واژه نام آشنایی در صنعت قالیبافی شناخته می شود، اما خب بعضی ها هم هستند که در این زمینه اطلاعاتی ندارند. دقیقا این قسمت را برای آنها می نویسیم.

در انواع فرش دستباف، به قسمت های انتهایی بالا و پایین فرش که به صورت نخ های سفید یا کرم رنگ هستند، ریشه گفته می شود. انواع ریشه ها در فرش عبارتند از: ریشه های گره دار، ریشه های توری، ساده و زنجیری.

ریشه های فرش دستباف هم دارای جنبه ظاهری و زیبایی هستند و هم به خاطر اینکه جزئی از بافت فرش به شمار می روند، مراقبت از آنها حیاتی است. پس دیگر تکرار نکنیم که اگر فرش دستباف دارید، حتما به ریشه های آن دقت داشته باشید و از آن مراقبت کنید. ما در ادامه نکاتی را آماده کرده ایم که برای نگهداری از ریشه فرش خواهد بود.

اما در فرش ماشینی، ریشه تفاوت هایی با فرش دستباف دارد. برای اینکه به فرش های ماشینی ریشه را برای زیبایی بیشتر اضافه کنند، بعد از اینکه تمام مراحل طراحی و بافت آن انجام شد، عملیاتی هست به نام ریشه زنی که در آن ریشه ها را با دستگاه یا با دست به انتهای بالا و پایین فرش اضافه می کنند.

در صنعت فرش بیشتر سعی می شود که از دستگاه های اتوماتیک ریشه زنی استفاده شود چون نسبت به گره های دستی هم سرعت بالاتری دارد و هم اینکه دارای دقت بالاتری است. این امر سبب می شود که ما یک ریشه یکنواخت و شبیه به واقعی داشته باشیم. بعد از اینکه ریشه در ابعاد مورد نظر تولید شد، حالا باید آن را به انتهای فرش مورد نظر ما اتصال بدهند.

در این زمینه باید از متخصصین استفاده شود و با راهکار هایی عملیات اتصال به صورت محکم و با کیفیت صورت بگیرد.

قطعا در دو نوع فرش دستباف و ماشینی باید از ریشه ها مراقبت کرد، اما چرا ؟

•    در فرش های دستباف علاوه بر اینکه زیبایی فرش شما هستند، جزئی از بافت تار و پود فرش به شمار می روند و در صورت عدم مراقبت از آن ممکن است فرش شما با مشکل در بافت و ساختمان مواجه شود. در ضمن ریشه های فرش به این علت که دارای ظاهری روشن هستند ( رنگ سفید و کرم ) به همین دلیل در صورت آسیب یا تیره شدن، در چشم هستند و در این زمینه خیلی باید دقت داشته باشید چون در ذهن مخاطبان و مهمانان شما اثر منفی خواهد داشت.
•     در فرش های ماشینی هم ریشه ها بیشتر جنبه تزیینی دارند. اما اگر قسمتی از این ریشه ها آسیب ببینید به همان دلیل مشابهی که در بالا گفتیم، در دید هستند و در دید مخاطبان جالب به نظر نمی رسد که یک فرشی داشته باشیم که ریشه های آن در قسمتی از بین رفته است و در قسمتی هم کم و زیاد شده است.

پس اینها دلایل محکمی برای شما خواهند بود که حتما راهکاری برای محافظت از ریشه به کار بگیرید. ما این راهکارها را برای شما نوشته ایم، با ما همراه شوید و بخوانید.

راهکاری های مراقبت از ریشه فرش ماشینی و دستباف

راهکاری های مختلفی وجود دارند که شما می توانید از آن برای مراقبت از ریشه فرش ماشینی و دستباف استفاده نمایید. این راهکار ها را برای شما به صورت یکجا جمع بندی کرده ایم و می توانید از این پیشنهادات استفاده ببرید:

·    لفافه دوزی برای محافظت از ریشه فرش

یکی از روش هایی که برای مراقبت از ریشه فرش به کار گرفته می شود، لفافه دوزی ریشه است. شما می توانید ریشه مورد نظر خود را به متخصص آن بسپارید و با استفاده از پارچه های محکم یا برزنت، دور تا دور ریشه شما را می بافند و بدین ترتیب محافظی سفت و سخت برای ریشه خواهید داشت. البته این روش جلوه ندارد چون ریشه ها را پنهان می کند.

·    استفاده از کاور ریشه فرش

یکی از بهترین روش ها برای مراقبت ریشه، استفاده از کاور فرش است. کاور هایی که برای ریشه استفاده می شوند معمولا به صورت شفاف هستند و می توانند هم جنبه ظاهری آن را حفظ کنند و هم اینکه می توانند برای شما از ریشه ها مراقبت کنند.

کاور ریشه در انواع پلاستیک و توری دیده می شود و بهترین نوع آن را می توان توری نامید. توری ها به خاطر اینکه شبکه بندی شده هستند، این ویژگی را دارند که سبب ورود جریان هوا به درون ریشه ها می شوند و اینگونه هوا درون ریشه ها هم گردش خواهد داشت و باعث ماندگاری بیشتر آن خواهد شد.

کاور ریشه دارای قیمت مناسبی است و نسبت به نوع قبلی یعنی لفافه دوزی برای شما هزینه کمتری بر جای خواهد گذاشت، چرا که به غیر از جنس برزنت و یا پارچه، باید دستمزد فردی که لفافه دوزی می کند را هم در نظر بگیرید. کاور ها را می توانید در فروشگاه های مختلف تهیه کنید و هم اینکه می توانید به صورت غیر حضوری از فروشگاه های مجازی با ارسال اطلاعات مربوط به فرش خود، خرید را انجام دهید.

توصیه ما هم این است که به جای استفاده از روش های دیگر، حتما استفاده از کاور ریشه را در اولویت خود برای استفاده قرار دهید.

·    استفاده از چسب فرش

چسب فرش، در واقع همانطور که از نامش پیدا است، راهکاری دلچسب نیست و شاید کمی کثیف کاری داشته باشد. اما می تواند از ریشه های شما مراقبت کند. چسب ها خودشان یک خاصیتی که دارند، می توانند با چسبیدن به ریشه ها باعث از بین رفتن آنها شوند، چرا که در خود مواد شیمیایی دارند و این امر سبب می شود ریشه ها با خرابی مواجه شوند.

لازم به ذکر است که استفاده از چسب فرش، روش های مختلفی دارد که راحت ترین آن، استفاده از چسب های نواری است که بعضا به فکر برخی از خانم های خانه دار می رسد. ولی اگر این متن را میخوانید، از شما خواهش می کنیم که در نظر بگیرید در صورت استفاده از چسب ها ریشه فرشتان اگر چه از دیگر بلایا در امان بماند، اما از جنبه های دیگری که گفتیم به بافت ریشه آسیب رسان هستند و به علاوه اینکه اجازه گردش هوا را در بین ریشه ها می گیرند.

چند نکته برای اینکه ریشه فرش هایتان نو بمانند و کمتر خراب شوند:

به غیر از انواع محافظ هایی که برای ریشه فرش ماشینی و دستباف گفتیم، روش هایی هم موجود هستند که به شما کمک می کنند ریشه هایی تمیز تر و سالم تر داشته باشید.

•   هنگام جارو زدن، باید مراقب ریشه فرش ها باشید. اگر از جاروبرقی هایی با سره های برس دار برای تمیز کردن این قسمت استفاده کنید، خیلی به شما در سالم ماندن ریشه های فرش کمک می کند. در غیر اینصورت مکش مستقیم، سبب آسیب به ریشه می شود.
•     برای شستشوی قسمت ریشه از مواد اسیدی استفاده نکنید. برخی ها هستند که از شوینده های قوی و سفید کننده برای این قسمت استفاده می کنند، اما راهکار ما استفاده از فرچه و شامپو فرش است که همان کار را برای شما انجام می دهد اما به بافت فرش و ریشه آن آسیب وارد نمی کند.
•     در هنگامی که خودتان ریشه فرش را تمیز می کنید، با خشونت با ریشه ها برخورد نکنید. بهترین کار که سبب تمیز شدن تمام قسمت ها و از بین رفت چرک ها در ریشه می شود، این است که از فرچه های آغشته به مواد شوینده مخصوص فرش ماشینی و دستباف استفاده نمایید.

فرش گبه چیست ؟

          

انواع مدل های فرش ترک

ویژگی فرش طرح ترک

چرا فرش ماشینی ترک بخریم؟

در فرهنگ مردم ایران فرش نقش بسزایی ایفا می کند. در سال های اخیر و با گسترش صنعت فرش ماشینی، تقریبا می توان در خانه هر ایرانی، نشانی از فرش یافت. علاقه ایرانیان به این هنر زیبا، آن ها را هر روز بیشتر و بیشتر در نقش و نگار های آن غرق می کند.

اما شاید کمتر ایرانی باشد که از ریشه ها و پیشینه فرش، این هنر زیبای سرزمین مادری، اطلاعات زیادی داشته باشد. در این مطلب و سلسله مطالب آینده تلاش داریم که اطلاعات مجمل و در عین حال جذابی درباره فرش ایرانی و به خصوص فرش کاشان در اختیار قرار دهیم.

قالی چیست؟

واژه قالی و واژه های مرتبط با آن از کجا می آیند؟

فرش ایرانی دنیای پر رمز و رازی دارد. نقش های زیبا و دلربای این دردانه های هنر، هر کدام دنیایی هستند از مفهوم و طراوت و خلاقیت. در این مقاله قصد داریم به این دنیای زیبا با نگاهی عمیق تر بنگریم و با وسواس به کنکاش در انواع طرح های فرش ایرانی بپردازیم. با ما در این مقاله همراه باشید.

فرش های ایرانی و طبقه بندی آن ها

نقوش فرش ایران و نگاره های تزیینی آن و از همه مهمتر مفاهیم بنیادی و شاید هم راز آمیز آنها ، از جمله مباحث تخصصی فرش ایران می باشد که در طی چند دهه ی اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است .

از برکت بسیاری از این مطالعات در برخی موارد رمز پردازی و نماد گرایی نقوش فرش ایران نیز آشکار گشته و نتایج حاصله افزون بر سایر دلایل، بر ارزشهای هنری فرش ایرانی افزوده است ، قبل از پرداختن به مباحث جدیدی که در طی سالهای اخیر برای طبقه بندی فرشهای ایران مورد توجه قرار گرفته و همچنین مروری بر نظریات کارشناسان غربی در مورد نقشه های فرش ایران ، به معرفی یک طبقه بندی قدیمی از طرحهای فرش ایران می پردازیم که بیش از دو دهه از عمر آن می گذرد و می توان گفت امروزه مورد توجه و استفاده اغلب طراحان و تولید کنندگان فرش قرار گرفته و در مدارس و دانشگاهها نیز به عنوان طبقه بندی اصلی طرحهای فرش ایران معرفی می گردد .

در خصوص طبقه بندی صحیح و اصولی طرح های فرش ایران و همچنین مبانی بنیادی آن تا چند سال اخیر کار چندانی صورت نگرفته بود ، اما به تدریج مطالعات انجام شده به ویژه توسط کارشناسان و محققین ایرانی که متاسفانه هنوز از طرفداران زیادی برخوردار نیست، می رود تا دنیای جدیدی را از طبقه بندی علمی – هنری – طرح های فرش ایران را ارائه دهد .

در این طبقه بندی بدون توجه به دلایل شکل گیری و پیدایش طرحها و نقش ها و حتی ریز نقش های مورد استفاده در فرش ، فقط با توجه به نوع آرایه ها و تزیینات طرح و همچنین اشکال تقلیدی به کار رفته و حتی با توجه به نوع تقسیم بندی متن فرش و جای گیری اشکال و تصاویر در آنها به دسته بندی طرح های فرش ایران پرداخته اند و سپس با قیاس کلیه ی طرح های سایر فرش ها و توجه به وجوه مشترک طرح در هر فرش با طبقه بندی مذکور ، به اصطلاح تمامی طرح های فرش ایران را در این فهرست گنجانیده اند. در اینجا با این طبقه بندی آشنا می شویم .

بر اساس این طبقه بندی طرح های فرش ایران به 19 دسته اصلی طبقه بندی و هر یک نیز به چند شاخه ی کوچکتر تقسیم می گردند که عبارتند از:

دسته 1: طرح های افشان

در این طرح کلیه ی بند ها و نگاره های فرش پیوستگی و ارتباط کاملی دارند به نحوی که به نظر می رسد نقاش از هنگام شروع طرح تا پایان آن قلم از کاغذ بر نداشته و یک ارتباط مداوم بین قسمتهای مختلف نقش بوجود آورده ، به عبارت ساده تر همان گونه که از نام نقوش این گروه پیداست ، تمامی گل و برگ ها و بند های موجود در طرح ، در متن فرش پراکنده و افشان شده اند . طرحهای افشان اصولاً به گونه ای طراحی می شوند که هیچ یک از گل و برگها قرینه نداشته و اصول قرینه نگاری در آن وجود ندارد . انواع مختلف طرح های افشان عبارتند از : افشان دسته گلی ، افشان حیوان دار ، افشان ختایی و ...

دسته 2: طرح های اسلیمی

قالب اصلی این طرح بر مبنای گردش های منظم و بغایت سنجیده ی بند های اسلیمی است . از آنجایی که اسلیمی خود دارای انواعی است لذا با توجه به نوع و شکل آن نیز می توان طرح های اسلیمی را طبقه بندی نمود . معروفترین طرح آن ، اسلیمی جهان اژدر است . در این نوع اسلیمی به دو شاخه تقسیم شده و حالتی شبیه به فکین اژد ها را به وجود می آورد . انواع مختلف طرح های اسلیمی عبارتند ار : اسلیمی بندی ، اسلیمی افشان ، اسلیمی لچک و ترنج

دسته 3: طرح های شاه عباسی

اساس کلیه طرح های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است . در این طرحها گل های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیق آنها با اسلیمی ها ، انواع مختلفی از نقوش فرش را ارائه می دهند . انواع طرح های این گروه عبارتند از : لچک و ترنج شاه عباسی ، افشان شاه عباسی ، شاه عباسی درختی ، شاه عباسی شیخ صفی ، شاه عباسی جانوری و ...

دسته 4: طرح های آثار باستانی و ابنیه اسلامی

کلیه ی طرح هایی که ملهم از نقوش و اشکال تزیینی بناها ، عمارات و کاشی کاری های آنها می باشند در این گروه جای دارند . البته طراحان فرش در برخی از طرح های اصلی نقوش این بناها حسب سلیقه ی خود تغییراتی را وارد نموده اند اما ساختار و تشابه اصلی طرح فرش با طرح اصلی بنا کاملا حفظ گردیده است .
معروفترین طرح های این گروه عبارتند از :
گنبد مسجد شیخ لطف الله ، سردر امامزاده محروق ، گنبد مسجد امام ، تخت جمشید ،‌ طاق بستان مسجد جامع اصفهان و ...

دسته 5: طرح های بته ای (بته جقه)

کلیه طرح های این گروه بر مبنای کاربرد بته جقه است و به انواع و اقسام مختلف به تزیین متن و حاشیه فرش با بته جقه ها می پردازد . انواع مختلف طرح های بته جقه ای که هر یک به گونه ای شیوه یافته اند عبارتند از : بته میری ، بته خرقه ای ، بته قلمکار، بته کردستانی و ...

دسته 6: طرح های اقتباسی

گفته می شود اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی با طرح های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه و حتی سایر کشورها دارد و به همین دلیل آنها اقتباسی می نامند مانند طرح های معروف به قفقازی و گوبلنی

دسته 7: طرح های واگیره ای (بندی)

طرح اصلی آن به گونه ای است که سراسر فرش هم از جهت طول و هم از جهت عرض به قطعات منظم تقسیم شده و هر قسمت توسط خطوط و یا بند هایی به قسمت همجوار می پیوندد و به این ترتیب از به هم پیوستن این قسمت ها و بند های آنها کل طرح بوجود می آید . طرح های اصلی این گروه عبارتند از : بندی اسلیمی ، بندی خشتی ، بندی ترنجدار ، بندی شیر و شکری ، بندی شاخه گوزنی ، بندی دسته گلی ، بندی مینا خانی و...

دسته 8: طرح های درختی

در طرح های این گروه درخت و درخچه های کوچک و بزرگ به ویژه به صورت انفرادی ترکیب اصلی را تشکیل داده اند و با اجزای دیگری ترکیب شده اند. معروفترین طرح های این گروه عبارتند از : درختی سبزیکار ، و درحتی حیواندار.

دسته 9: طرح های شکار گاهی

بنیاد اصلی این گروه از طرحها نمایش صحنه های شکار و شکار گاه است . به نحوی که در قسمتهای مختلف طرح یک سوار کار با وسیله ای همانند تیر و کمان یا نیزه مشغول شکار آهو و یا سایر جانوران است .

دسته 10: طرح های ترکمن

طرح های ترکمن همگی در گروه نقوش هندسی قرار دارند و به صورت ذهنی بافته شده اند . معروفترین طرح های ترکمن در ایران که در این گروه نام برده می شوند ،عبارتند از : غزال گز، قاشقی، آخال و ...

دسته 11: طرح های ماهی در هم

طرح ماهی در هم از قدیمی ترین و رایج ترین طرح های فرش ایران است . این طرح اغلب به صورت یک واگیره می باشد و بافنده همان واگیره را در طول و عرض فرش تکرار می کند . در این طرح یا واگیره یک حوض به صورت لوزی با چهار برگ – ماهی در اطراف آن مشاهده می شود .

طرح ماهی در هم در نقاط مختلف ایران به نامهای مختلفی مشهور است . مهمترین انواع آن عبارتند از :
ماهی فراهان ، ماهی زنبوری ، ماهی کردستان و ریز ماهی

دسته 12: طرح های گل فرنگ

کلیه طرح های این گروه بر مبنای گلهای طبیعی بویژه گل رز با رنگهای بسیار روشن نظیر زرد ، آبی و سرخ می باشد . انواع طرحهای گل فرنگ عبارتند از: گل فرنگ بیجار ، گل فرنگ دسته گلی گل فرنگ گل و بلبل ، لچک و ترنج گل فرنگ ، افشان گل فرنگ و ...

دسته 13: طرح های قابی (خشتی)

متن فرش در این طرح ها به قسمتها یا قابهای مختلفی تقسیم گشته که به طور منظم در کنار هم قرار دارند و در داخل هر قاب با گل و برگ های مختلفی تزیین شده است . معروفترین طرحهای قابی عبارتند از: قابی بختیار و قاب قرانی

دسته 14: طرح های گلدانی

ویژگی اصلی این طرح وجود یک یا چند گلدان در اندازه های مختلف است که تمام متن فرش را می پوشاند . اما اغلب طرحهای گلدانی دارای گلدانی بزرگ در یک طرف فرش هستند که شاخه های گل های آن تمام متن فرش را می پوشاند . معروفترین طرحهای گلدانی عبارتند از :
گلدانی هزار گل ، گلدانی محرابی ، گلدانی ظل السطانی

دسته 15: طرح های محرابی

طرح اصلی در این گروه بر مبنای محراب است . همان مکانی که در مساجد ، مکان نمازگذاران امام جماعت است . در این طرحها معمولا محراب را با تزییناتی از قبیل قندیل ، گلدان ، و حتی درخچه های کوچک می پوشانند و گاه دو طرف محراب را با ستونهای بزرگی که سقف محراب بر روی آن قرار دارد نشان می دهند انواع طرحهای این گروه عبارتند از : محرابی قندیلی ، محرابی گلدانی ، محرابی درختی

دسته 16: طرح های ایلی و عشایری

این طرح ها عموما توسط عشایر ایران بافته می شوند و اغلب نگاره ها و تزیینات طرح ملهم از ذهن قالیبافان است . در این طرح ها قرینه بودن چندان معنا ندارد و ختی همین ویژگی و سادگی نقوش از عوامل اصلی زیبایی طرح های این گروه است . طرح های فرش عشایر قشقایی ، شاهسون ، بلوچ و ... در این گروه جای می گیرند .

دسته 17: طرح های محرمات

در این طرح کل متن فرش از جهت طولی به چند ردیف موازی تقسیم میگردد و درون این ردیفها با نگاره هایی همچون بته جقه ، انواع اسلیمی و یا ختایی و گل و برگهای دیگر تزیین می گردد . به عبارت دیگر متن فرش به صورت راه راه می باشد ، محرمات بته جقه ای معروفترین طرح این گروه است.

دسته 18: طرح های هندسی

همان گونه که از نام طرح های این گروه پیداست ، کلیه نقوش این گروه به صورت هندسی و با استفاده از خطوط زاویه دار به وجود می آیند . مهمترین انواع طرحهای هندسی عبارتند از :
هندسی کف ساده ، هندسی جوشقان ، هندسی خاتم شیراز ، هندسی لچک و ترنج و هندسی قابی

دسته 19: طرح های تلفیقی

طرح های این گروه به مرور زمان و با ادغام شدن طرح های مختلف بوجود آمده است و دهها و بلکه صدها نوع از آن را می توان در میان مناطق مختلف ایران مشاهده کرد . برخی از طرح های تلفیقی به جهت تلفیق زیبا و صحیح نقوش مختلف از جذابیت بالایی برخوردارند . اما برخی از آنها ناشی از تلفیق نابهنجار چند طرح می باشند . گونه های مختلفی از طرحهای تلفیقی را می توان نام برد مانند لچک و ترنج تلفیقی ، تلفیقی دسته گلی ،تلفیقی گل فرنگ ، تلفیقی هندسی و ...

دسته بندی های دیگر از طرح های فرش ایران

آنچه که شرح آن رفت در واقع یک طبقه بندی ساده و قدیمی از طرحهای فرش ایران بود که هم اکنون نیز مورد استفاده بسیاری از طراحان و حتی کارشناسان فرش قرار می گیرد . عده ای تغییرات خاصی در این طبقه بندی به وجود آورده اند و تعداد این گروه را به 20 الی 25 گروه گسترش داده اند .

عده ای دیگر شیوه ی به اصطلاح علمی تری را در پیش گفته اند و گروههای اصلی را به دو یا سه طرح اصلی تقسیم نموده اند .

یک گروه را را طرحهای الهام یافته از طبیعت دانسته اند و گروه دوم را طرحهایی می دانند که علت اصلی بوجود آمدن آنها خلاقیت هنری بوده ، به اصطلاح عامل خلق آنها بشر بوده است مانند طرحهای مشهور به ابنیه تاریخی ، طرحهای ذهنی عشایری ، طرحهایی که به نام شهر ها شهرت یافته اند و طرحهای تلفیقی ، سپس کلیه طرحهایی را که قبلا نام برده شد در ذیل هر یک از این دو گروه قرار می دهند .

اما صرف نظر از نحوه ی تقسیم بندی ، اغلب اینان تحت تاثیر همان گروهای اصلی نام برده شده قرار داشته و هر یک به شیوه ی دیگری سعی داشته اند همان طبقه بندی قدیمی را به شکل جدیدی ارائه نمایند و به همین دلیل است که در نام گذاری طرحهای اصلی و گروهای فرعی هر یک ، تفاوت خاصی مشاهده نمی شود .

منبع: https://www.beytoote.com/art/farsh/iranian-carpets1-classify.html